Cuốn sách “Kinh tế học hài hước” (Freakonomics) của Steven D. Levitt và Stephen J. Dubner không phải là một cuốn sách kinh tế học truyền thống với các lý thuyết khô khan. Thay vào đó, nó áp dụng các nguyên lý kinh tế (đặc biệt là khái niệm về động cơ/khuyến khích - incentives) để phân tích và giải thích những hiện tượng đời thường, tưởng chừng không liên quan đến kinh tế, một cách dí dỏm và bất ngờ.
Dưới đây là những nội dung chính của sách:
- Kinh tế học là nghiên cứu về động cơ (incentives): Đây là luận điểm cốt lõi của sách. Các tác giả cho rằng hành vi con người chủ yếu được thúc đẩy bởi các loại động cơ khác nhau: kinh tế, xã hội và đạo đức. Bằng cách hiểu rõ động cơ, chúng ta có thể giải thích được nhiều hành vi tưởng chừng khó hiểu.
- Khám phá “mặt ẩn” của mọi thứ: Cuốn sách đi sâu vào phân tích các vấn đề gai góc hoặc ít được nhìn nhận dưới góc độ kinh tế, như hoạt động của các băng đảng ma túy, gian lận trong thi cử, hay mối liên hệ giữa tỷ lệ tội phạm và việc hợp pháp hóa phá thai.
- Thách thức quan niệm thông thường: “Kinh tế học hài hước” thường đưa ra những phân tích đi ngược lại với những giải thích truyền thống hoặc những gì số đông vẫn tin tưởng (conventional wisdom). Các tác giả sử dụng dữ liệu và suy luận logic để lật mở những sự thật bất ngờ đằng sau các hiện tượng xã hội.
- Sức mạnh của thông tin: Sách nhấn mạnh vai trò của thông tin (và sự bất cân xứng thông tin) trong việc định hình hành vi. Việc một bên có nhiều thông tin hơn có thể tạo ra lợi thế và ảnh hưởng đáng kể đến kết quả.
- Nhân quả và tương quan: Cuốn sách cũng làm rõ sự khác biệt giữa mối quan hệ nhân quả và tương quan, cảnh báo người đọc không nên vội vàng kết luận rằng hai sự kiện xảy ra cùng nhau có nghĩa là cái này gây ra cái kia.
- Áp dụng kinh tế học vào đời sống: Thay vì chỉ giới hạn trong lĩnh vực tài chính hay chính sách công, kinh tế học có thể được áp dụng để lý giải các quyết định và hành vi trong nhiều khía cạnh của cuộc sống hàng ngày, từ việc đặt tên cho con cái đến việc nuôi dạy con.
Tóm lại, “Kinh tế học hài hước” sử dụng lăng kính kinh tế để nhìn nhận thế giới theo một cách mới mẻ, đầy tính khám phá và hài hước. Sách khuyến khích người đọc suy nghĩ như một nhà kinh tế - đặt câu hỏi, tìm kiếm dữ liệu và phân tích động cơ đằng sau các hành vi để hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh.